Δεύτερο Ομαδικό – Αναλυτικό Συμπόσιο Αρχαίας Δωδώνης

Τόπος διεξαγωγής του Συμποσίου θα είναι ο Αρχαιολογικός Χώρος της Αρχαίας Δωδώνης και το κοντινό ξενοδοχείο «Πρυτανείο».

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει:

1. Σύντομες εισηγήσεις Ομαδικών Αναλυτών, Αρχαιολόγων και Ιστορικών, οι οποίες θα ολοκληρωθούν μέσω του διαλόγου με το κοινό
2. Ομάδες (Μικρές και Μεγάλη) βιωματικής συμμετοχής και συζήτησης.

Το Συμπόσιο είναι ανοιχτό στο ενδιαφερόμενο κοινό. Επισημαίνουμε ότι θα είναι πιο δημιουργικό για τους συμμετέχοντες να λάβουν μέρος σε όλες τις δραστηριότητες του Συμποσίου, οι οποίες άλλωστε είναι αλληλένδετες.

Οι Ομάδες (μικρές και μεγάλη) θα δώσουν την ευκαιρία στους συμμετέχοντες να διερευνήσουν και να συνδέσουν βιωματικές εμπειρίες με σκέψεις και γνώσεις, σε θέματα που απασχόλησαν και απασχολούν βαθύτατα την ανθρώπινη ύπαρξη.

Σύμφωνα με τη φιλοσοφία της Ομαδικής  Ανάλυσης, η συμβολή του κοινού στη συζήτηση, τόσο με αφορμή τις εισηγήσεις όσο και εντός των Ομάδων, θεωρείται ίσης σημασίας με τις προετοιμασμένες ομιλίες.

Κρίνεται απαραίτητη η υποβολή της σχετικής δήλωσης συμμετοχής, διότι οι θέσεις είναι περιορισμένες.

Οι επιστημονικές εργασίες του Συμποσίου θα αλληλεπιδρούν με καλλιτεχνικές εκδηλώσεις (μουσικής, ποίησης κτλ).

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ :
 Φ.Γιωτάκης, Κ.Μήλιου, Μ.Μπρίτσα, Κ.Κωσταντόπουλος,  Α .Γκάρτζιου-Τάττη, Μ.Γιωτάκης, Χ.Μπίκα, Α.Παππά, Μ.Σρατσιάνη.

* Ευχαριστούμε την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων και τον προϊστάμενό της, Δρ Κωνσταντίνο Σουέρεφ, Αρχαιολόγο, για την παραχώρηση του Αρχαιολογικού Χώρου Δωδώνης.

** Ευχαριστούμε θερμά τον Γιώργο Πολύζο ο οποίος μας παραχώρησε την αρχαία ελληνική “Βάρβιτο” μουσικό όργανο που κατασκεύασε ο ίδιος, για της ανάγκες της μουσικής δημιουργίας και εκτέλεσης.

ΘΕΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ

                                                                                                                                                                    *1

Εισηγήσεις Ψυχαναλυτών και Ομαδικών Αναλυτών

Επίτιμος Προσκεκλημένος: Νίκος Τζαβάρας, Καθηγητής Ψυχιατρικής, Διδάσκων Αναλυτής της Ε.Ψ.Ε., της Γερμανικής Ψυχαναλυτικής Ενώσεως (DPV) και της  IPA, και τ. πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, Αθήνα 

• «Το Διαγενεαλογικό Ψυχικό Τραύμα ως μνησιπήμων πόνος στην Ομαδική Ανάλυση», Φώτης Γιωτάκης, Ψυχίατρος PhD, Ψυχαναλυτής Ομάδας ΙΟΑΦ-EGATIN-GASI
• «Σκέψεις  για την οντογονία της ομαδικής ανάλυσης. Μια ιστορική αναδρομή», Κώστας Κωνσταντόπουλος, Ψυχίατρος, Ψυχοθεραπευτής ψυχοδυναμικής κατεύθυνσης, Ομαδικός Αναλυτής ΙΟΑΦ
• «Υπάρχει (Δυναμικό) Ασυνείδητο στην Αρχαιότητα;», Νίκος Λαμνίδης, Ψυχίατρος, διδάσκων Ψυχαναλυτής ΕΨΕ-iPA, Ομαδικός Αναλυτής ΙΟΑΦ-EGATIN-GASI, ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος του ΙΟΑΦ, ιδρυτής και εκδότης του περιοδικού Οιδίπους, Fellow Κολεγίου Ερευνητών της IPA
• «Anti-group – Η επιθετικότητα εντός των ομάδων και το δημιουργικό της δυναμικό από την αρχαιότητα έως σήμερα.», Μαρτίνα Μπρίτσα, Ψυχίατρος, Ψυχοθεραπεύτρια ψυχοδυναμικής κατεύθυνσης και Ομαδική Αναλύτρια ΙΟΑΦ-EGATIN-GASI
• «Ομαδική Εποπτεία και Εκκλησία του Δήμου. Η διατήρηση της ελπίδας και της αέναης διαλεκτικής συνειδητού και ασυνείδητου στο μύθο του Σίσυφου», Κατερίνα Μήλιου, Κλινική Ψυχολόγος MSc, Ψυχοθεραπεύτρια ψυχαναλυτικής κατεύθυνσης, Σύμβουλος ομάδων γονέων, Συγγραφέας. Σοφία Μαρία Μωραϊτου, Κοινωνιολόγος, Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεύτρια, Ομαδική Αναλύτρια ΙΟΑΦ-EGATIN, τακτικό μέλος της Group Analytic Society (International), Επόπτρια και πρόσεδρο μέλος του Institute of Group Analysis  του Λονδίνου. 
• «Μια ομαδικοαναλυτική προσέγγιση της κοινότητας», Αμαλία Σταματάκη, Ψυχίατρος, Ομαδική Αναλύτρια ΙΟΑΦ-EGATIN-GASI, Ομαδική Επόπτρια
• «Η ομάδα ως πλαίσιο θεραπείας των ψυχικών παθήσεων στην αρχαιότητα και σήμερα», Λένα Τελειώνη, Κλινική Ψυχολόγος, Ομαδική Αναλύτρια ΙΟΑΦ-EGATIN-GASI και Ψυχαναλύτρια  
• «Μεγάλη Ομάδα: Ο διάλογος και η απρόσωπη συντροφικότητα» Αθηνά Τσούκαλη, Ψυχολόγος και Ομαδική Αναλύτρια ΙΟΑΦ-EGATIN-GASI

Εισηγήσεις Αρχαιολόγων και Ιστορικών

Διάλεξη:  “Ομαδικοί τρόποι επικοινωνίας στο Μαντείο Δωδώνης”, Αριάδνη Γκάρτζιου-Τάττη, Ομότιμη Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Φώτης Γιωτάκης, Ψυχίατρος PhD, Ψυχαναλυτής Ομάδας

• «Η έκφραση της συλλογικότητας μέσα από τα ταφικά έθιμα στην αρχαιότητα» Ελένη Δ.Βασιλείου, Αρχαιολόγος (ΜΑ, Δρ), Εφορείας Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων
• «Αγωγή και κοινωνική ένταξη των νέων στην Αρχαία Ελλάδα» Γεώργιος Γεωργούλας, Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων.
• «Συλλογικότητα και Φροϋδικός ενορμητικός δυϊσμός στη Διονυσιακή λατρεία: Ερμηνευτικές Προσεγγίσεις», Μάριος Γιωτάκης, Αρχαιολόγος, Μουσειολόγος (ΜΑ), φοιτητής Ψυχολογίας (BSc)
• «Ο ομαδικός χορός στην Αρχαία Ελλάδα», Αριάδνη Γκάρτζιου-Τάττη, Ομότιμη Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
• «Όψεις της ομαδικής ερμηνείας στην Ορέστεια του Αισχύλου: Θεατρικές συμβάσεις και αποκλίσεις», Ελένη Γκαστή, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
• «Είμαστε καταδικασμένοι να τρώμε· μαζί. Προσεγγίζοντας αρχαιολογικά την κοινωνική διάσταση της διατροφής», Ελένη Κοτζαμποπούλου, Αρχαιολόγος, MPhil, PhD, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων

• «Αναζητώντας θεραπεία στα Αρχαία Ασκληπιεία», Ελένη Κ. Σκαλιστή, Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων

   

Περιλήψεις Εισηγήσεων Ψυχαναλυτών και Ομαδικών Αναλυτών

Συλλογικά φαινόμενα στον Οιδίποδα Τύραννο και στον Οιδίποδα επί Κολωνώ του Σοφοκλή

Νίκος Τζαβάρας, Καθηγητής Ψυχιατρικής, Διδάσκων Αναλυτής της Ε.Ψ.Ε., της Γερμανικής Ψυχαναλυτικής (DPV) και της IPA και τ. πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, Αθήνα.

Ο Οιδίπους παραμένει, όπως παρουσιάζεται στις δύο τραγωδίες του Σοφοκλή, μία φυσιογνωμία διαρκούς αναφοράς της Ψυχαναλυτικής Σκέψης που προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τις ανεξάντλητες απηχήσεις του δραματικού υλικού στον ανθρώπινο ψυχισμό. Ένα από τα χαρακτηριστικά που διαγράφονται στα δύο κλασσικά έργα είναι η σχέση του Οιδίποδα με τις ανθρώπινες ομάδες, με τις μάζες πολιτών, που τον περιστοιχίζουν στρεφόμενες προς τις σωτήριες ικανότητές του ή σχολιάζοντας ως Χορός την εξελισσόμενη μοίρα του. Ο βασιλιάς της Θήβας, πατροκτόνος και αιμομίκτης, δεν δείχνει να κατανοεί πάντα την ερμηνευτική που υπαγορεύεται από τον διάλογο με τις συλλογικές παρουσίες καθώς οπισθοχωρεί, παλινδρομεί, στην αναπόδραστη ανίχνευση του ατομικού του παρελθόντος. Έτσι σημειώνεται η απόσπασή του από τις υποχρεώσεις του απέναντι στην Πόλη και η νευρωσική ολίσθησή του στη δίνη του φρικτού, υποκειμενικού παρελθόντος.

Το Διαγενεαλογικό Ψυχικό Τραύμα  ως μνησιπήμων πόνος* στην Ομαδική Aνάλυση 

Φώτης Δ.  Γιωτάκης, ΨυχίατροςPhD, Ψυχαναλυτής Ομάδας ΙΟΑΦ-EGATIN-GASI

Στην παρούσα εργασία αρχικά ανασκοπούνται θεωρητικές προσεγγίσεις που αφορούν το Διαγενεαλογικό Τραύμα (Δ.Τ.), ως ανεπεξέργαστο και άλυτο Πένθος.Το Δ.Τ. συνδέεται με τραυματογενείς καταστάσεις που συμβαίνουν, σε  ατομικό (επώδυνα, βίαια ή ηθικώς κατακριτέα γεγονότα κ.λπ) ή συλλογικό (κρίσεις, πόλεμοι, γενοκτονίες κ.λπ) επίπεδο, και προκαλούν ισχυρή ψυχοσωματική διέγερση. Οι επακόλουθες  μνήμες και τα αναδυόμενα συναισθήματα φόβου, ντροπής και ενοχής παραμένουν ασύνδετα και ανοηματικά, ως ξένα σώματα, εντός του ψυχισμού και διαταράσσουν σοβαρά το δίπολο ευχαρίστησης-δυσαρέσκειας.

Στη συνέχεια διερευνώνται απόψεις σχετικές με τη διαγενεαλογική μεταφορά του τραύματος από προγόνους (θύτες ή θύματα) σε απογόνους τρίτης γενεάς, μέσω ασυνειδήτων ταυτίσεων,καθώς και με το διαγενεαλογικό τραυματογενές αντικείμενο, που μπορεί να αφορά πρόγονο,  γεγονότα ή φαντασιώσεις. Επίσης μελετάται η θεμελιώδης και η δυναμική matrix της ομάδας κατά Foulkes, ως θεραπευτικό πλαίσιο επούλωσης των τραυματικών εμπειριών. Τονίζεται ότι η σφοδρότητα του τραύματος κινητοποιεί τους αρχέγονους μηχανισμούς άμυνας της διχοτόμησης και της άρνησης  και παραβλάπτει την ικανότητα του ατόμου για εμπιστοσύνη και συμβολοποίηση.

Αναφέρονται ενδεικτικές περιπτώσεις θεραπευομένων στην Ομαδική Αναλυτική Ψυχοθεραπεία, το Τραύμα των οποίων και η συνακόλουθη δυσφορία και οδύνη, δεν συνδέονται εμφανώς με γεγονότα της δικής τους ζωής και της γενεάς τους. Παρατηρείται όμως ότι το «εκεί και τότε» που αφορά καταστροφικές εμπειρίες των προηγουμένων γενεών τους, επαναβιώνεται στο «εδώ και τώρα» της ομαδικής επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης, μέσω δε  των ειδικών ομαδικών θεραπευτικών παραγόντων, των μεταβιβαστικών και αντιμεταβιβαστικών φαινομένων και ερμηνειών,συμβολοποιείται λαμβάνοντας νόημα, εντός της Ομάδος.

Ιδιαιτέρως επισημαίνεται ότι  μαζικές,ιστορικές κοινωνικοοικονομικές έντονες κρίσεις,  από την ελληνική αρχαιότητα έως τη σημερινή εποχή, συνδέονται με συλλογικά Δ.Τ.,που ενδεχομένως έχουν μεταφερθεί  ασυνειδήτως στις επόμενες γενεές, έχουν εγκολπωθεί στη συλλογική μνήμη και εν δυνάμει, μπορεί να ενεργοποιούνται επιλεκτικά, ως δυσλειτουργικά  ταυτοτικά στοιχεία.

Τέλος, συμπεραίνεται ότι η λεκτικοποίηση και η έκφραση του Πένθους, είτε μέσω θεραπευτικών διεργασιών,είτε μέσω πολιτισμικών αναμνηστικών εκδηλώσεων, συνεισφέρει στη σύνδεση και συνειδητοποίηση των εμπειριών και πιθανόν συμβάλλει στην ανακοπή της διαγενεαλογικής μεταφοράς του Τραύματος και  στην αποφυγή της επανάληψης της βίας.

*Αισχύλος, Αγαμέμνων : (179-180): Στάζει δ’ ενθ’ ύπνω προ καρδίας / μνησιπήμων πόνος

Σεφέρης Γ., Τελευταίος σταθμός, Ποιήματα, Ίκαρος (19η έκδοση), Αθήνα 1998, σελ. 215

Σκέψεις  για την οντογονία της ομαδικής ανάλυσης. Μια ιστορική αναδρομή 

Κώστας Κωνσταντόπουλος, Ψυχίατρος, Ψυχοθεραπευτής ψυχοδυναμικής κατεύθυνσης, Ομαδικός Αναλυτής ΙΟΑΦ

Μέσω της παρουσίασης της πρόδρομης φάσης της Ομαδικής Ψυχοθεραπείας, όπως εμφανίζεται στις αρχές του 20ου αιώνα και εν συνεχεία στο έργο του S.H. Foulkes, ιδρυτή και πρωτεργάτη της Ομαδικής Aνάλυσης, θα αναδείξουμε τις επιρροές του από την Φροϋδική Ψυχανάλυση και τις κοινωνικές θεωρίες, όπως και τη μετέπειτα πορεία και εξέλιξη της Ομαδικής Ανάλυσης. Θα επιχειρήσουμε, επίσης, να συζητήσουμε τις αναλογίες μεταξύ των μύθων του Ησιόδου και της δημιουργίας και εξέλιξης της Ομαδικής Ανάλυσης.

Οι Ασυνείδητες (Δυναμικές) Διεργασίες στους αρχαίους Έλληνες

Νίκος Λαμνίδης, Ψυχίατρος, Διδάσκων Ψυχαναλυτής ΕΨΕ – IPA, Ομαδικός Αναλυτής ΙΟΑΦ-   EGATIN-GASI, ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος του ΙΟΑΦ, ιδρυτής και εκδότης του περιοδικού Οιδίπους, Fellow Κολλεγίου Ερευνητών της IPA

Με βάση επιλεγμένα χωρία από τραγικά κείμενα, θα δειχθεί η παρουσία ασυνείδητων (δυναμικών) διεργασιών στην αρχαία ελληνική σκέψη. Θα επισημανθεί, επίσης, ότι η ανωτέρω υπόθεση ισχύει μόνον  κάτω από συγκεκριμένες κοινωνικές και κοινωνιακές (societal) προϋποθέσεις, που εξασφαλίζουν το ελάχιστο αναγκαίο επίπεδο επιστημικής πίστης (epistemic trust) και σταθερότητας στις κοινωνικές και (συνεπώς) στις προσωπικές σχέσεις.

Anti-group – Η επιθετικότητα εντός των ομάδων και το δημιουργικό της δυναμικό από την αρχαιότητα έως σήμερα.

Μαρτίνα Μπρίτσα, Ψυχίατρος, Ψυχοθεραπεύτρια ψυχοδυναμικής κατεύθυνσης, Ομαδική Αναλύτρια ΙΟΑΦ-EGATIN-GASI

Ο όρος anti-group (αντι-ομάδα) αναφέρεται στις καταστροφικές δυνάμεις που αναπτύσσονται γενικά στις ομαδικές οντότητες και ειδικότερα στις αναλυτικές θεραπευτικές ομάδες -λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους. Οι αρνητικές αυτές δυνάμεις απειλούν τη συνοχή, την ακεραιότητα και την θεραπευτική εξέλιξη των ομάδων. Η επιθετικότητα που αναδύεται σε αυτή την αποδομητική ομαδική δυναμική προέρχεται από αλληλεπιδράσεις ατόμων, υποομάδων ή της ομάδας ως όλον.Τα επιθετικά δυναμικά και η αέναη διαπάλη τους με τη δημιουργικότητα αναγνωρίζονταν στις συλλογικότητες από αρχαιοτάτων χρόνων. Σε πηγές της αρχαιοελληνικής γραμματείας αποτυπώνονται μέσω της Βίας και του Κράτους (εξουσίας) προσωποποιώντας τις μέγιστες των δυνάμεων οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν από τον Δία για την τιμωρία του Προμηθέα. Ο συμβολισμός της καταστροφικής βούλησης του Κράτους σε αντίθεση με την προμηθεϊκή βούληση για εξέλιξη, όπως και η καλή και  κακή Έριδα του Ησιόδου με τους αντίστοιχους συμβολισμούς της Διχόνοιας και της Εργατικότητας, είναι δυναμικά που παρατηρούνται και στην ομαδική αναλυτική θεραπεία στόχος της οποίας είναι η πρώιμη αναγνώριση και η σωστή διαχείρισή τους, με σκοπό την προαγωγή της θεραπευτικής εργασίας.

Ομαδική εποπτεία και εκκλησία του Δήμου. Η διατήρηση της ελπίδας και της αέναης διαλεκτικής συνειδητού και ασυνείδητου στο μύθο του Σίσυφου 

Κατερίνα Μήλιου, Κλινική Ψυχολόγος MSc, Ψυχοθεραπεύτρια ψυχαναλυτικής κατεύθυνσης, Σύμβουλος ομάδων γονέων, Συγγραφέας.
Σοφία Μαρία Μωραΐτου, Κοινωνιολόγος, Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεύτρια, Ομαδική Αναλύτρια ΙΟΑΦ-EGATIN, τακτικό μέλος της Group Analytic Society (International), Επόπτρια και πρόσεδρο μέλος του Institute of Group Analysis  του Λονδίνου.

Τί κοινό μπορεί να χαρακτηρίζει μία σύγχρονη Ομάδα Εποπτείας με την αρχαία Εκκλησία του Δήμου; Ποιές είναι εκείνες οι διεργασίες του ψυχισμού που είναι δυνατόν σε μία αέναη διαλεκτική να βυθίζονται στα σκοτάδια του ασυνειδήτου και να ανασύρονται στη συνείδηση για να «υπηρετήσουν» το ομαδικό – κοινό και το ατομικό καλό, τη θεραπεία των δεινών του ανθρώπου; Όπως τα όνειρα ως «η βασιλική οδός για το ασυνείδητο» έτσι και οι μύθοι, όπως αυτός του Σισύφου, μπορούν να μας δώσουν εργαλεία, προπάντων σκέψης, για να συνεχίσουμε να ανασύρουμε ψυχικό υλικό από το ασυνείδητο στο συνειδητό, να επιλύουμε τις συγκρούσεις και τα πάθη μας και να διατηρούμε την ελπίδα.  Ιδιαίτερα σε καιρούς κρίσης, όταν διαταράσσεται η ισορροπία των δυνάμεων της ζωής με τις καταστροφικές δυνάμεις και τον θάνατο υπέρ των δεύτερων, η ατομική μέσα στην ομαδική – συλλογική προσπάθεια ή η ομαδική – συλλογική μέσα στην ατομική προσπάθεια, υπέρ της ζωής, ακόμη κι όταν μπορεί επί μέρους να φαντάζει παράλογη, ποτέ δεν μπορεί να είναι μάταιη.

Θα παρατεθούν σκέψεις και συνειρμοί υπό το πρίσμα ψυχαναλυτικών, ομαδικό -αναλυτικών και φιλοσοφικών θεωρήσεων, κυρίως των Foulkes, Winnicott, Klein, Ποταμιάνου και Camus με επιθυμία τη δημιουργία νέων σκέψεων και διαλεκτικής συζήτησης.

Μια ομαδικοαναλυτική προσέγγιση της  κοινότητας

Αμαλία Σταματάκη, Ψυχίατρος, Ομαδική Αναλύτρια ΙΟΑΦ-EGATIN-GASI, Ομαδική Επόπτρια

Στην παρούσα εργασία θα αναφερθούμε στις ιδιότυπες εκφάνσεις του ελληνικούκοινοτισμού, όπως αναπτύχθηκε ως συλλογικός τρόπος του βίου από την αρχαιότητα ως τα νεότερα χρόνια.  Μετά από μια σύντομη αναφορά στις φιλοσοφικές και κοινωνιολογικές προσεγγίσεις στην έννοια της κοινότητας,  θα εστιάσουμε στην διερεύνηση της ψυχικής συγκρότησης αυτού του συλλογικού παραδοσιακού μορφώματος στον ελληνικό χώρο διαχρονικά. Στην  απόπειρα  κατανόησης με ομαδικοαναλυτικούς όρους, θα αναφερθούμε διεξοδικά στην έννοια της Matrix,  στην αλληλεγγύη «εκ των κάτω»  και στις προϋποθέσεις εκείνες που  προσδιορίζουν  την κοινοτική φυσιογνωμία.

Η ομάδα ως πλαίσιο θεραπείας των ψυχικών παθήσεων στην αρχαιότητα και σήμερα 

Λένα Τελειώνη, Κλινική Ψυχολόγος, Ομαδική Αναλύτρια ΙΟΑΦ-EGATIN-GASI, Ψυχαναλύτρια

Η ιδέα ότι η ομάδα είναι θεραπευτική ήταν γνωστή από παλιά, πολύ πριν η ψυχανάλυση και η ψυχοθεραπεία τής αναγνωρίσουν αυτήν την ιδιότητα. Το βλέπουμε σε ορισμένες ιεροτελεστίες της διονυσιακής λατρείας, όπως αυτές αναπαρίστανται στις Βάκχες του Ευριπίδη καθώς και σε τελετουργικούς χορούς άλλων κοινωνιών.

Θα επιχειρηθεί, να διερευνηθούν οι ψυχολογικές ρίζες αυτών των ιεροτελεστιών και οι ενδεχόμενες συνδέσεις με τις παρατηρήσεις του Freud σχετικά με τα φαινόμενα μάζας, όπως αυτά εκδηλώνονται στον όχλο και το πλήθος.

Τέλος, θα περιγραφεί συνοπτικά η ομαδικοαναλυτική προσέγγιση του Foulkes, σύμφωνα με την οποία, η ομάδα αναγνωρίζεται ως ιδιότυπη ψυχική οντότητα και κατ’ επέκταση ως ένας χώρος επεξεργασίας και μετασχηματισμού της ψυχικής πραγματικότητας των υποκειμένων που τον συνθέτουν.

Μεγάλη Ομάδα: Ο διάλογος και η απρόσωπη συντροφικότητα

Αθηνά Τσούκαλη, Ψυχολόγος Μ.Α., Ομαδική Αναλύτρια ΙΟΑΦ-EGATIN-GASI

Η ανακοίνωση θα εστιάσει στη θεωρία της μεγάλης ομάδας του καινοτόμου ομαδικού αναλυτή Patrick de Mare (1991). Η μεγάλη ομάδα είναι ένας μεταβατικός χώρος για να εξέλθει κανείς από την οικογένεια και να εισέλθει στην κοινότητα, την κοινωνία: αποκτά ένα άλλο φάσμα νοημάτων με κεντρικό θέμα το πολιτισμικό πλαίσιο. Μέσον επικοινωνίας είναι  ο ομαδικός διάλογος με στόχο την από κοινού γνώση.  Με τον όρο κοινωνία ο de Mare αναφέρεται στην άσκηση μιας πολιτισμικής διεργασίας, η οποία συνιστά τον ριζοσπαστικό μετασχηματισμό του μίσους που προκαλεί η ματαίωση των στενών διαπροσωπικών σχέσεων και του «ναρκισσισμού των μικρών διαφορών» όπως ονομάζει το μειωμένο ενδιαφέρον για την άποψη του άλλου (Bhurruth. M. 2019). Η μεγάλη ομάδα συνιστά το κατάλληλο πλαίσιο για να επιτευχθεί η κουλτούρα της απρόσωπης συντροφικότητας και του υπεύθυνου πολίτη. Ο de Mare εμπνεύστηκε την έννοια της απρόσωπης συντροφικότητας, από την αθηναϊκή δημοκρατία και το δικαίωμα συμμετοχής, που έδινε στους Αθηναίους πολίτες, στην Εκκλησία του Δήμου. Αντίθετα, οι Πλατωνικοί διάλογοι λάμβαναν χώρα στα συμπόσια μεταξύ δύο έως οκτώ ατόμων (de Mare 1991). Η διαφορά μεταξύ της μαζικής συνάθροισης στην αρχαία Αθήνα και της μεγάλης αναλυτικής ομάδας, είναι ως προς το πλαίσιο, το θέμα και το δικαίωμα ψήφου. Αναλογίες σημειώνονται επίσης ανάμεσα στις μαζικές συνελεύσεις στην Πνύκα και στις θεατρικές παραστάσεις στο αρχαίο θέατρο του Διονύσου με την πυκνή συμμετοχή των πολιτών (Baldry, H.C. 1971).

Περιλήψεις Εισηγήσεων Αρχαιολόγων και Ιστορικών

Ομαδικοί τρόποι επικοινωνίας στο Μαντείο της Δωδώνης

Αριάδνη Γκάρτζιου-Τάτττη, Ομότιμη Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Φώτιος Δ. Γιωτάκης, Ψυχίατρος PhD, Ψυχαναλυτής Ομάδας ΙΟΑΦ-EGATIN-GASI

Το Μαντείο της Δωδώνης ως πανελλήνιο ιερό με λατρευτικό και πολιτικό ρόλο αποτελούσε πόλο έλξης των προσκυνητών σε όλη τη διάρκεια της ελληνικής αρχαιότητας. Οι ερωτώντες, μεμονωμένα άτομα αλλά και εκπρόσωποι πόλεων, κοινών και εθνοτήτων έθεταν ερωτήματα για ζητήματα που αφορούσαν, μεταξύ άλλων, και στο σύνολο της κοινότητας ή του οίκου, όπως π.χ. θέματα δικαιοσύνης, πολέμου, οικονομίας, απονομής πολιτικών προνομίων κ.ά., ενώ αποδέκτες των  αιτημάτων τους ήταν ο Ζευς, μόνος του ή σε συνεργασία με τη Διώνη και τις υπόλοιπες σύνναες θεότητες. Στην υπηρεσία του ιερού και τωνεπισκεπτών του βρίσκονταν οι υποφήτες, οι προμάντιες, οι ιέρειες καθώς και  αξιωματούχοι όπως οι διαιτοί και ο ιερομνήμων, ενώ από την ίδρυση των Κοινών και ύστερα αισθητή ήταν και η παρουσία των δημιουργών και των προστατών. Ενδεικτικά παραδείγματα αυτού του σύνθετου ομαδικού τρόπου επικοινωνίας θα ρίξουν περισσότερο φως σε ορισμένες πτυχές λειτουργίας του επιφανούς αυτού χρηστηρίου.

Η έκφραση της συλλογικότητας μέσα από τις ταφικές πρακτικές στην αρχαία Ήπειρο

Ελένη Βασιλείου, Αρχαιολόγος (PhD), Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων

Η εικόνα που αναγνωρίζουμε στις ταφικές πρακτικές δεν αποτελεί πιστή αντανάκλαση της κοινωνικής οργάνωσης. Η ταφική διαδικασία αποτελεί ενεργό πεδίο δράσης, όπου διαμορφώνονται και επαναπροσδιορίζονται οι κοινωνικές σχέσεις. Μέσω των ταφικών πρακτικών προβάλλεται η ατομική ταυτότητα του νεκρού και ταυτόχρονα προσδιορίζεται η ενότητα, η συσπείρωση και η αυτάρκεια της ζώσας κοινότητας.

Η παρούσα ανακοίνωση αναζητά, μέσα από τις ταφικές πρακτικές, που εφαρμόστηκαν στην Ήπειρο στο τέλος της εποχής του Χαλκού, τον τρόπο έκφρασης της συλλογικής ταυτότητας των κοινωνικών ομάδων της εποχής.

Αγωγή και κοινωνική ένταξη των νέων στην αρχαία Ελλάδα.

Γεώργιος Γεωργούλας, Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων

Στη διαδικασία που καθόριζε την πορεία του νέου προς την ενηλικίωση η ελληνική αρχαιότητα είχε επινοήσει ένα πολύπλοκο σύστημα ιερουργιών και κοινωνικών πρακτικών, που ρύθμιζαν την ένταξη των αγοριών και των κοριτσιών στην κοινωνική ζωή.

Παρουσιάζοντας στοιχεία από τις καλύτερα μελετημένες περιοχές της Ελλάδος,  όπως είναι η Αθήνα και η Σπάρτη, αλλά και λιγότερο γνωστές όπως η Μακεδονία, θα επιχειρηθεί η προσέγγιση του θέματος μέσα από το πρίσμα της προσπάθειας των αρχαίων ελληνικών κοινωνιών να οργανώσουν την προ-ενήλικη περίοδο των μελών τους στη βάση μιας κοινής προσπάθειας βέλτιστης κοινωνικοποίησης και ομαδικής ένταξης.

Συλλογικότητα και ενορμητικός Φροϋδικός δυισμός στη διονυσιακή λατρεία: Ερμηνευτικές προσεγγίσεις 

Μάριος Γιωτάκης, Αρχαιολόγος, Μουσειολόγος (ΜΑ), Φοιτητής Ψυχολογίας (BSc)

Σκοπός της παρούσας ανακοίνωσης είναι η διερεύνηση του συμβολικού δυισμού και της συλλογικότητας σε αναπαραστάσεις του διονυσιακού κύκλου διαχρονικά, έτσι όπως αποτυπώθηκε στην τέχνη της ελληνικής αρχαιότητας και επηρέασε τη βυζαντινή και αναγεννησιακή τέχνη, τη Φιλοσοφία και την Ψυχανάλυση. Η διονυσιακή λατρεία ως «συλλογικό φαινόμενο», διαφαίνεται έντονα τόσο στις εορτές προς τιμήν του Διονύσου που συνοδεύονται από ομαδικές πομπές και δραματικούς αγώνες (Ανθεστήρια, Λήναια, Μικρά και Μεγάλα Διονύσια), όσο και από την εικονογραφία του Διονύσου, ο οποίος αναπαρίσταται με συνοδεία (Μαινάδων, Σιληνών, Σάτυρων) σε σκεύη συμποσίου, αγγεία, τοιχογραφίες και ψηφιδωτά.

Τα δρώμενα, οι μύθοι και τα τεχνουργήματα που συνδέονται με την «βακχική θεματολογία», αποτελούν εκδηλώσεις του ανθρώπινου ψυχισμού (Έρως και Θάνατος), βάσει των ψυχαναλυτικών θεωριών του Freud και τουJung. Στο «άδυτο» των διονυσιακών μυστηρίων η μέθη μεταβάλλει την συνειδησιακή κατάσταση και δημιουργεί ευφορία, ο νους θεοποιεί και εξευμενίζει το φυσικό στοιχείο, το πένθος μετουσιώνεται σε τέχνη μέσω των κτερισμάτων για να επουλώσει το τραύμα της απώλειας και οι υπαρξιακοί φόβοι εξωτερικεύονται μέσω του αρχαίου δράματος.

O ομαδικός χαρακτήρας του αρχαίου ελληνικού χορού

Αριάδνη Γκάρτζιου-Τάτττη, Ομότιμη Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Η αριστοτεχνική περιγραφή του χορού των νέων και των παρθένων από τον Όμηρο στην ποιητική αναπαράσταση της ασπίδας του Αχιλλέα (Ιλιάς Σ 590 κε.), αναδεικνύει την ξεχωριστή σημασία του ομαδικού χορού που εκτυλίσσεται ενώπιον όλης της κοινότητας. Χοροί ενόπλιοι, μυητικοί, γαμήλιοι, συμποσιακοί, μαιναδικοί, επικήδειοι κά., εικονογραφούν, από τη μινωϊκή έως την ύστερη ελληνιστική εποχή, το πλούσιο και σύνθετο πεδίο της χορείας, της κατεξοχήν δηλαδή έκφρασης της κοινωνικής συνοχής των αρχαίων Ελλήνων. Με την ανακοίνωσή μου θα προσπαθήσω να παρουσιάσω ορισμένα ενδεικτικά παραδείγματα που θα μας επιτρέψουν να εμβαθύνουμε στις θεραπευτικές διεργασίες που σχετίζονται τόσο με τους συμμετέχοντες όσο και με τους θεατές του ομαδικού αυτού φαινομένου.

Όψεις της ομαδικής ερμηνείας στην Ορέστεια του Αισχύλου: Θεατρικές συμβάσεις και αποκλίσεις

Ελένη Γκαστή, Αναπληρώτρια ΚαθηγήτριαΑρχαίας Ελληνικής και Λατινικής ΦιλολογίαςΠανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Ο χορός αποτελεί κοινή κληρονομιά τόσο της τραγωδίας όσο και της κωμωδίας, αφενός από την τελετουργία (π.χ. τους λεγόμενους κύκλιους χορούς), αφετέρου από την αρχαϊκή λυρική και χορική ποίηση, η οποία συνδύαζε το μέλος με την όρχηση. Το χορικό στοιχείο, με άλλα λόγια, παραπέμπει στις καταβολές του δράματος (κοινωνικές, τελετουργικές και καλλιτεχνικές). Η τραγωδία, ως ένα σύνθετο καλλιτεχνικό προϊόν, κατά τη διαμόρφωσή της αφομοίωσε στοιχεία από όλα τα προγενέστερά της ποιητικά είδη. Ειδικότερα, από την αρχαϊκή λυρική ποίηση κληρονόμησε την καίρια διάκριση μεταξύ δύο διαφορετικών τρόπων εκτέλεσης: τον ομαδικό και τον ατομικό. Ο υποκριτής είναι ο φορέας της ατομικής ερμηνείας στην τραγωδία, ενώ ο Χορός συνιστά τον ομαδικό ερμηνευτικό φορέα της, που χαρακτηρίζεται από το μελοποιημένο λόγο και τη ρυθμική, ομαδικά συντονισμένη κίνηση. Παρά το ότι ο χορός κατάγεται από την αρχαϊκή παράδοση, δεν είναι απλώς συντηρητικό απομεινάρι του παρελθόντος, αλλά αποτελεί θεμελιώδες συστατικό στοιχείο του αρχαιοελληνικού δράματος, καθώς η αλληλεπίδραση μεταξύ χορού και υποκριτών του προσδίδει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του. Ο χορός είναι πολυμελής ομάδα ανδρών ή γυναικών, που φέρουν πανομοιότυπα κοστούμια και προσωπεία και λειτουργούν ως ομοιογενές, αδιαχώριστο σύνολο, δηλαδή σπανίως εξατομικεύονται. Συχνά ο Χορός συμμετέχει στο διάλογο και λειτουργεί ως φορέας δράσης, αλλά σε αυτές τις περιπτώσεις εκπροσωπείται από τον κορυφαίο του.

Στην ανακοίνωση αυτή θα αναλύσουμε τα σχόλια που ενσωματώνονται στο κείμενο και προβάλλουν την κοινή συλλογική φωνή του Χορού, την ομοιογένειά του και το συντονισμένο ομαδικό χαρακτήρα του. Επίσης, θα μας απασχολήσει ο τρόπος με τον οποίο σχολιάζεται εντός του κειμένου η διάσπαση της ενιαίας φωνής του Χορού σε στιγμές έντασης με κίνδυνο να ανατραπούν οι παγιωμένες συμβάσεις της τραγωδίας. Συγκεκριμένα, θα εξετάσουμε τους όρους που παραπέμπουν στην ενιαία φωνή του Χορού ως χορικού συνόλου: μονόφρουρον ἕρκος (Αγαμ. 255-57), ὁμήγυρις (Χοηφ. 10), στάσις (Αγαμ. 1086, Χοηφ. 458, Ευμ. 311), χορός ξύμφθογγος– κῶμος -ἐν μέρει (Αγαμ. 1186-1193, Χοηφ. 332), κοινοῦσθαι (Αγαμ. 1347), καθώς και τα σημεία εκείνα όπου γίνεται αναφορά στη διάσπαση της ενιαίας φωνής του Χορού ή στις πάγιες θεατρικές συμβάσεις σχετικά με το ρόλο του στην Αρχαία Τραγωδία (Αγαμ. 1343-1576, Χοηφ. 870-874).

Είμαστε καταδικασμένοι να τρώμε‧ μαζί. Προσεγγίζοντας αρχαιολογικά την κοινωνική διάσταση της διατροφής. 

Ελένη Κοτζαμποπούλου,Αρχαιολόγος (MPhil, PhD), Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων

Αν τρώμε από «φυσική επιλογή», τότε, τρεφόμαστε, εξελικτικά, από «πολιτισμική επιλογή».  Τρώμε μαζί.

Μαζί, λοιπόν, με μια σειρά αλληλένδετων και μακραίωνων διεργασιών και διαδικασιών -όπως ενδεικτικά, η χρήση εργαλείων και σκευών, η χρήση της φωτιάς-  το γεύμα – γύρω από την εστία, το τραπέζι ή τον βωμό, σε ιδιωτικούς ή δημόσιους χώρους, στο σπίτι, σε πανηγύρια και γιορτές- αποτέλεσε εξίσου κρίσιμη παράμετρο και καθοριστικό πεδίο δημιουργίας, διαπραγμάτευσης, διαφοροποίησης, αμφισβήτησης κ.ο.κ. κοινωνικών σχέσεων, δομών, ρόλων και ταυτοτήτων.

Στην ανακοίνωση θα επιχειρηθεί ένα σχεδίασμα της καίριας συμβολής της αρχαιολογίας στην ανίχνευση και τεκμηρίωση του γεύματος -από την προετοιμασία μέχρι την κατανάλωση- ως πολιτισμικού θεσμού και αναλυτικής κατηγορίας/εργαλείου, όπου διασταυρώνεται το ατομικό και το συλλογικό και οικοδομούνται πρότυπα που ενοποιούν ή διαχωρίζουν στο χρόνο και στο χώρο.

Αναζητώντας θεραπεία στα αρχαία Ασκληπιεία

Ελένη Κ. Σκαλιστή, Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων

Η ανασφάλεια που δημιουργεί η νόσος και ο επερχόμενος φόβος του θανάτου δικαιολογεί a priori αφενός μεν τη θεοποίηση της υγείας και τη συλλατρεία της με άλλες ιαματικές θεότητες –ιδιαίτερα τον Ασκληπιό- και αφετέρου την προσφυγή των ασθενών ή των συγγενών τους στα ιαματικά ιερά- Ασκληπιεία. Oι ασθενείς που  προσέρχονταν μαζικά στα Ασκληπιεία έπασχαν συνήθως από νοσήματα ψυχικά ή ψυχονευρωτικά, από οφθαλμολογικές παθήσεις, από ρευματοπάθειες, από στομαχικές διαταραχές, κά., ενώ πολλές ήταν και γυναίκες που αντιμετώπιζαν προβλήματα γονιμότητας. Οι εφαρμοζόμενες θεραπείες, που εξαρτώνταν όχι μόνο από τη φύση του νοσήματος αλλά και από την προσωπικότητα και το χαρακτήρα του αρρώστου, κάλυπταν ένα ευρύ πεδίο πρακτικών όπως υδροθεραπείες, εγκοίμηση, χρήση διάφορων παρασκευασμάτων από βότανα ή και χειρουργικές μικροεπεμβάσεις.

Οι θεραπείες στο ιερό αποτελούσαν μέρος ενός ευρύτερου πλαισίου κοινωνικής ένταξης και ομαδικής συμμετοχής τόσο από την πλευρά των επισκεπτών όσο και από το προσωπικό των ιερών. Η μεγάλη προσέλευση των ασθενών στα Ασκληπιεία, η αυξανόμενη με τα χρόνια εμπειρία και η αντιμετώπιση ποικίλων περιστατικών από τους ειδικούς ιερείς-θεραπευτές συνέβαλαν στην απόκτηση σημαντικών ιατρικών γνώσεων. Ωστόσο η φύση της θεραπείας παραμένει προσηλωμένη στην πίστη της παντοδυναμίας του θεού. Το στοιχείο αυτό της πίστης τεκμηριώνεται αναμφίβολα στα αναρίθμητα ανατομικά αναθήματα που αποκαλύφθηκαν στα πάνω από 300 Ασκληπιεία του Μεσογειακού χώρου όσο και στις ενεπίγραφες καταγραφές των ιαμάτων –ανάμνηση της παρουσίας και της ίασης των πιστών που θεραπεύτηκαν μετά το προσκύνημά τους που λειτουργούν ως αψευδείς μάρτυρες της αντίληψης ότι η μυθική θεότητα του Ασκληπιού διατηρεί τη θέση της στο συλλογικό μας ασυνείδητο.

Πρόγραμμα Διημέρου

*2

ΣΑΒΒΑΤΟ 7 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2019

Τοποθεσία : ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ «ΠΡΥΤΑΝΕΙΟ»

08:30 – 09:00 | Εγγραφές

09:00 – 09:15 | Εναρκτήρια Τελετή

Μουσική: Δημήτρης Καραγεώργος
«Χέει πολυηχέα φωνήν», (Ομήρου Οδύσσεια, Ραψωδία τ, στ. 520).

Αφήγηση: Επιλεγμένα χωρία από την αρχαία ελληνική ποίηση και τους Διθυράμβους για τον Διόνυσο του Νίτσε (Μετάφραση: Νίκος Τζαβάρας).

Τα κείμενα ερμηνεύουν οι ηθοποιοί: Ελένη Δημοπούλου, Γιολάντα Καπέρδα, Γιάννα Κούλα, Βασίλης Σιάφης

Επιλογή κειμένων: Αριάδνη Γκάρτζιου-Τάττη, Φώτης Γιωτάκης

Φωτογραφίες : Πέρος Μπέχλης

• Σοφοκλής – Τραχίνιαι 
  Εκδ. ΚΑΚΤΟΣ
  Μετάφραση: Τάσος Ρούσσος
• Όμηρος – Ιλιάδα  
  Μετάφραση: Θ. Κ. Στεφανόπουλος
  (Η Ασπίδα του Αχιλλέα)
• Friedrich Nietzsche – Διθύραμβοι για τον Διόνυσο
  Μετάφραση: Νίκος Τζαβάρας
  (Μόνον τρελός! Μόνον ποιητής!)

09:15 – 09:45 | Χαιρετισμοί

Δήμαρχος Δωδώνης: Χρήστος Ντακαλέτσης

Πρόεδρος ΙΟΑΦ: Νίκος Λαμνίδης

Διευθυντής Εφορείας Αρχαιοτήτων: Κώστας Σουέρεφ

Πρόεδρος Ιατρικού Συλλόγου Ιωαννίνων: Σταυρούλα Τσιάρα

09:45 – 11:15 | Πρώτη Στρογγυλή Τράπεζα

Προεδρείο: Λένα Τελειώνη, Χαρά Καππά

«Ομαδικοί τρόποι επικοινωνίας στο Μαντείο της Δωδώνης», Αριάδνη Γκάρτζιου-Τάττη, Φώτης Γιωτάκης

«Οι Ασυνείδητες (Δυναμικές) Διεργασίες στους αρχαίους Έλληνες», Νίκος Λαμνίδης

«Μια ομαδικοαναλυτική προσέγγιση της κοινότητας», Αμαλία Σταματάκη

«Το Διαγενεαλογικό Ψυχικό Τραύμα ως μνησιπήμων πόνος στην Ομαδική Ανάλυση», Φώτης Γιωτάκης

«Είμαστε καταδικασμένοι να τρώμε· μαζί. Προσεγγίζοντας αρχαιολογικά την κοινωνική διάσταση της διατροφής», Ελένη Κοτζαμποπούλου

11:15 – 11:30  | Διάλειμμα

11:30 – 12:45 | Δεύτερη Στρογγυλή Τράπεζα 

Προεδρείο: Αμαλία Σταματάκη, Ελένη Βασιλείου

«Σκέψεις για την οντογονία της ομαδικής ανάλυσης. Μια ιστορική αναδρομή», Κώστας Κωνσταντόπουλος

«Η ομάδα ως πλαίσιο θεραπείας των ψυχικών παθήσεων στην αρχαιότητα και σήμερα», Λένα Τελειώνη

«Αναζητώντας θεραπεία στα Αρχαία Ασκληπιεία», Ελένη Κ. Σκαλιστή

«Συλλογικότητα και Φροϋδικός ενορμητικός δυϊσμός στη Διονυσιακή λατρεία: Ερμηνευτικές Προσεγγίσεις», Μάριος Γιωτάκης

12:45 – 13:00 | Διάλειμμα

13:00 – 14:30 | Μικρές Ομάδες Εμπειρίας και Συζήτησης

Συντονιστές: Ομαδικοί Αναλυτές

Συζητητές: Ομαδικοί Αναλυτές, Αρχαιολόγοι, Φιλόλογοι και Ιστορικοί

14:30 – 18:00 | Μεσημβρινή Διακοπή Εργασιών

Τοποθεσία : ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ (ΟΡΧΗΣΤΡΑ ΑΡΧΑΙΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ)

18:00 – 18:30 | Τελετουργικό Έναρξης

Μουσική: Δημήτρης Καραγεώργος
«Χέει πολυηχέα φωνήν», (Ομήρου Οδύσσεια, Ραψωδία τ, στ. 520).

Αφήγηση: Επιλεγμένα χωρία αρχαίας ελληνικής ποίησης και Διθυράμβων για τον Διόνυσο του Νίτσε (Μετάφραση: Νίκος Τζαβάρας).

Τα κείμενα ερμηνεύουν οι ηθοποιοί: Ελένη Δημοπούλου, Γιολάντα Καπέρδα, Γιάννα Κούλα, Βασίλης Σιάφης

Επιλογή κειμένων: Αριάδνη Γκάρτζιου-Τάττη, Φώτης Γιωτάκης

• Friedrich Nietzsche – Διθύραμβοι για τον Διόνυσο
  Μετάφραση: Νίκος Τζαβάρας
  (Ο ήλιος χαμηλώνει)
• Σοφοκλής – Οιδίπους Τύραννος
  Μετάφραση: Κ.Χ.ΜΥΡΗΣ
• Friedrich Nietzsche – Διθύραμβοι για τον Διόνυσο
  Μετάφραση: Νίκος Τζαβάρας
  (Ο Θρήνος της Αριάδνης)

Έκθεση γλυπτικής Θεοδώρου Παπαγιάννη: «Ωδή στον Ησίοδο»

18:30 – 20:00 | Προεδρείο: Ελένη Κοτζαμποπούλου, Φώτης Γιωτάκης

Διάλεξη
«Συλλογικά φαινόμενα στον Οιδίποδα Τύραννο και στον Οιδίποδα επί Κολωνώ του Σοφοκλή»,  Νίκος Τζαβάρας

Εισηγήσεις
«Όψεις της ομαδικής ερμηνείας στην Ορέστεια του Αισχύλου: Θεατρικές συμβάσεις και αποκλίσεις», Ελένη Γκαστή

«Η έκφραση της συλλογικότητας μέσα από τα ταφικά έθιμα στην αρχαιότητα», Ελένη Δ. Βασιλείου

20:00 – 20:15 | Διάλειμμα

20:15 – 21:15  | Μεγάλη Ομάδα

Συντονιστής: Νίκος Λαμνίδης

Κυριακή 8 Σεπτεμβριού 2019

Τοποθεσία : ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ «ΠΡΥΤΑΝΕΙΟ»

09:45 – 10:00 | Τελετουργικό Έναρξης

Μουσική: Δημήτρης Καραγεώργος
«Χέει πολυηχέα φωνήν», (Ομήρου Οδύσσεια, Ραψωδία τ, στ. 520).

Αφήγηση: Επιλεγμένα χωρία αρχαίας ελληνικής ποίησης και Διθυράμβων για τον Διόνυσο του Νίτσε (Μετάφραση: Νίκος Τζαβάρας).

Τα κείμενα ερμηνεύουν οι ηθοποιοί: Ελένη Δημοπούλου, Γιολάντα Καπέρδα, Γιάννα Κούλα, Βασίλης Σιάφης

Επιλογή κειμένων: Αριάδνη Γκάρτζιου-Τάττη, Φώτης Γιωτάκης

• Friedrich Nietzsche – Διθύραμβοι για τον Διόνυσο
  Μετάφραση: Νίκος Τζαβάρας
  (Η τελευταία βούληση)
• Σοφοκλής – Αντιγόνη
  Εκδ. Βιβλιοπωλείον της “Εστίας”
  Μετάφραση: Ι.Ν. Γρυπάρης
• Ευριπίδης – Βάκχες 
  Εκδ. ΠΑΤΑΚΗ
  Μετάφραση: Κ.Χ.ΜΥΡΗΣ
  (ο θρήνος της Αγαύης)
• Ευριπίδης – Εκάβη
  Εκδ. ΠΑΤΑΚΗ
  Μετάφραση: Κ.Χ.ΜΥΡΗΣ
  (ο θρήνος της Εκάβης)
• Αισχύλος – Πέρσες 
  Εκδ. ΣΤΙΓΜΗ
  Μετάφραση: Παν. Μουλλάς

10:00 – 11:30 | Τρίτη Στρογγυλή Τράπεζα

Προεδρείο: Κώστας Κωσταντόπουλος, Ελένη Σκαλιστή

«Ο ομαδικός χορός στην Αρχαία Ελλάδα»,  Αριάδνη Γκάρτζιου-Τάττη

«Anti-group – Η επιθετικότητα εντός των ομάδων και το δημιουργικό της δυναμικό από την αρχαιότητα έως σήμερα»,  Μαρτίνα Μπρίτσα

«Ομαδική Εποπτεία και Εκκλησία του Δήμου. Η διατήρηση της ελπίδας και της αέναης διαλεκτικής συνειδητού και ασυνείδητου στο μύθο του Σίσυφου», Κατερίνα Μήλιου

«Μεγάλη Ομάδα: Ο διάλογος και η απρόσωπη συντροφικότητα», Αθηνά Τσούκαλη

«Αγωγή και κοινωνική ένταξη των νέων στην Αρχαία Ελλάδα», Γεώργιος Γεωργούλας

11:30- 11:45  | Διάλειμμα

11:45 – 13:15  | Μικρές Ομάδες

13:15 – 13:30  | Διάλειμμα

13:30 – 15:00 |  Μεγάλη Ομάδα Ανασκόπησης και Αποχαιρετισμού

Προεδρείο: Μαρτίνα Μπρίτσα, Κατερίνα Μήλιου, Γιώργος Γεωργούλας

Παράλληλα Δρώμενα

Έκθεση γλυπτικής Θεοδώρου Παπαγιάννη, Ομοτίμου Καθηγητή Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών: «Ωδή στον Ησίοδο»

Έκθεση Φωτογραφίας Πέρου Μπέχλη, εικαστικού και συντηρητή έργων τέχνης  : «Απουσία ή το αρνητικό πολυγλώσσων δρυών»

Γλυπτικές συνθέσεις Παναγιώτη Μπάκα, ερασιτέχνη: «Αμαδρυάς και βασιλική δρυς, Ατέρμον, Ασπίδα»

Σημείωμα για την μουσική

Δημήτρης Καραγεώργος: μουσική για το 2ο Ομαδικό-Αναλυτικό Συμπόσιο Αρχαίας Δωδώνης.

Τίτλος: «Χέει πολυηχέα φωνήν» (Ομήρου Οδύσσεια, Ραψωδία τ, στ. 520)

Μετά την συνάντηση της αξιολόγησης του Α’ Συμποσίου, μου γεννήθηκε η ιδέα της χρήσης αρχαιοελληνικών οργάνων. Ο σπουδαίος Ηπειρώτης καλλιτέχνης που κατασκευάζει πιστά αντίγραφα αρχαίων ελληνικών μουσικών οργάνων Γιώργος Πολύζος, μου παραχώρησε μια “Βάρβιτο” (έγχορδο όργανο της Αρχαίας Ελλάδας) για να δημιουργήσω την μουσική μου.

– Τον ευχαριστώ ιδιαιτέρως –

Οι σειρές από νότες, (κλίμακα) που χρησιμοποιώ βασίζονται στον  “Φρύγιο τρόπο” της αρχαίας ελληνικής μουσικής ο οποίος είναι κατ’ εξοχήν Διονυσιακός. Θεωρείτο «μεθυστικός, ενθουσιώδης, βίαια ερεθιστικός και διεγερτικός, συναισθηματικός, βακχικός».

Η πολύχρονη σπουδή μου στην μουσική, η μελέτη της μουσικής των αρχαίων, των πρωτόγονων πολιτισμών, και ιδιαιτέρως των μικρών κοινοτήτων, με δίδαξε πως η μουσική μαθαίνεται και δημιουργείται βιωματικά μέσα στην ομάδα, η σχέση με την οποία ασυνείδητα απελευθερώνει κριμένες εσωτερικές δυνάμεις.

Η προσπάθεια μου είναι ο συνδυασμός όλων αυτών των στοιχείων να γίνει με ένα τρόπο διαφορετικό και σύγχρονο. Και με την βοήθεια της τεχνολογίας να δημιουργήσω μια νέα σχέση, ένα νέο άκουσμα.

Βάρβιτος: Πρόκειται για έγχορδο όργανο συνοδευτικό των συμποσίων και των διονυσιακών τελετουργιών. Είχε ηχείο από όστρακο χελώνας όπως η λύρα.

Ο Ανακρέων, η Σαπφώ και ο Αλκαίος καθιέρωσαν τη βάρβιτο («βάρμον») μεταξύ του 6ου και 5ου π.Χ. αιώνα.

* ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ferenczi, S. (1909). Introjection & Transference. Στο First Contributions to Psychoanalysis. London: Karnac, 2002.
Fonagy, P. & Allison, E. (2018). Development of the Human Mind and Epistemic Trust. 311th EPF Conference, Warsaw, March 2018.
McCraw, B.W. (2015). The Nature of Epistemic Trust. Social Epistemology 29.
Witholt, T. (2015). Epistemic trust in Science. British Journal for the philosophy of Science 64:233-253
Freud, S. (1921). Group Psychology and the Analysis of the Ego. S.E. 18.
Fuchs (Foulkes), S.H. (1937). On Introjection. International Journal of Psycho-Analysis 18:269-290
Elias, N. (1939). Η Εξέλιξη του Πολιτισμού, μετ. Έφη Βαϊκούση. Αθήνα¨Νεφέλη, 1997.

*1. Bίτσα Ζαγορίου ( νομός Ιωαννίνων ), Χάλκινη οκτώσχημη πόρπη. 9ος αιώνας π.Χ. , Αρ. ευρ. ΑΜΙ 2323

*2. Τίτλος : Ομοίωμα κύκλιου χορού Νυμφών με αυλήτη στο κέντρο. Τέλη 6ου αιώνα π.Χ. ΑΕ 3364, σελίς 84.
Πηγή : Ζάχος Κ., Ντούζουγλη Α., 2003. Λευκάδα. Ιστορική. Αρχαιολογική Επισκόπηση μέσα από τα εκθέματα του Αρχαιολογικού Μουσείου. Υπουργείο Πολιτισμού. ΙΒ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.